TEHLİKELİ VE ZARARLI MADDELERLE KİRLENME OLAYLARINA HAZIRLIKLI OLMA, MÜDAHALE VE İŞBİRLİĞİ HAKKINDA PROTOKOL, 2000 (HNS PROTOKOL)
Madde 1
Genel hükümler
1. Taraflar birlikte veya münferiden bu protokolün ve eklerinin hükümlerine uygun olarak tehlikeli ve zararlı maddelerle kirlenme olaylarına hazırlık ve müdahale için tüm uygun tedbirleri almayı üstlenirler.
2. Bu protokole ekler bu protokolün ayrılmaz bir parçasını oluşturur ve bu protokole referanslar aynı zamanda eklerine referans oluşturur.
3. Bu protokol herhangibir savaş gemisine, yardımcı savaş gemisine veya bir devlet tarafından sahip olunan veya işletilen ve şimdilik sadece hükümetin ticari olmayan hizmetinde kullanılan gemilere uygulanmaz. Bununla birlikte, herbir taraf kendisinin sahip olduğu ve işlettiği bu gemilerin faaliyetlerini ve operasyonel yeteneklerini azaltmaksızın bu gemilerin makul ve uygulanabilir olduğu ölçüde bu protokolle uyumlu hareket etmeleri için uygun tedbirlerin benimsenmesini sağlayacaklardır.
Madde 2
Tanımlar
Bu protokolün amaçları için;
1. “Tehlikeli ve zararlı maddelerle kirlenme olayı” (bundan sonra “kirlenme olayı” olarak zikredilecektir) bir tehlikeli ve zararlı madde deşarjı, salınması veya emisyonu ile sonuçlanan veya sonuçlanabilecek ve deniz çevresine veya bir veya daha fazla devletin kıyılarına veya çıkarlarına bir tehlike oluşturan veya oluşturabilecek ve acil müdahale veya derhal tepki gerektiren yangın ve patlama da dahil herhangibir olayın veya aynı menşeli olaylar zincirinin ortaya çıkışı anlamına gelir.
2. “Tehlikeli ve zararlı maddeler” deniz çevresine karıştığında insan sağlığın tehlikeye atma, deniz yaşamı ve canlı kaynaklara zarar verme, kolaylık tesislerine hasar verme veya denizin diğer yasal kullanımına müdahale etme ihtimali olan petrolden başka diğer maddeler anlamına gelir.
3. “Deniz limanları ve tehlikeli ve zararlı maddeler elleçleme tesisleri” bu maddelerin gemiler yüklendiği veya gemilerden boşaltıldığı limanlar ve tesisler anlamına gelir.
4. “Örgüt” Uluslararası Denizcilik Örgütü anlamına gelir.
5. “Genel Sekreter” Örgütün Genel Sekreteri anlamına gelir.
6. “OPRC Sözleşmesi” 1990 tarihli Petrol Kirliliğine Karşı Hazırlıklı Olma, Müdahale ve İşbirliği Hakkında Uluslararası Sözleşme anlamındadır.
Madde 3
Acil durum planları ve raporlama
1. Herbir taraf, bayrağını taşıyan gemilerin, gemide kirlilik olayı acil durum planı bulundurmasını isteyecektir, ve kaptanlardan veya bu gemileri yöneten diğer şahıslardan, raporlama işlemlerini gerekli ölçüde takip etmesini talep edecektir. Hem planlama talepleri hem de raporlama işlemleri, o taraf için yürürlüğe giren, örgütçe hazırlanmış yürürlükteki Sözleşmelerin hükümlerine uygun olacaktır. Yüzer tesisler, yüzer depolama tesisleri, depolama ve boşaltma tesisleri dahil açık deniz tesisleri için gemi olay acil durum planları, bu maddenin uygulaması dışındadır ve ulusal mevzuat ve/veya şirket çevre yönetimi sistemlerine tabi olurlar.
2. Her bir taraf, uygun bulduğu şekilde, ulusal hukukuna tabi olan deniz limanları ve tehlikeli ve zehirli madde elleçleme tesislerinden sorumlu otoritelerin veya işletmecilerin, madde 4’e göre belirlenen ulusal sistemle koordineli ve yetkili ulusal makam tarafından belirlenen usullere uygun bulunan kirlilik olaylarına ilişkin acil durum planları veya tehlikeli ve zehirli maddelere ilişkin benzeri düzenlemelere sahip olmalarını sağlayacaktır.
3. Bir tarafın yetkili otoritesi bir kirlilik olayından haberdar olduğunda, olaydan çıkarları etkilenebilecek olan diğer devletlere bildirimde bulunacaktır.
Madde 4
Hazırlıklı olma ve Müdahale için Ulusal ve Bölgesel Sistemler
1. Her bir Taraf, kirlilik olayına derhal ve etkin olarak müdahale etmek için bir ulusal sistem oluşturacaktır. Bu sistem asgari olarak aşağıdakileri içerecektir;
(a) Aşağıdaki birimlerin belirlenmesi:
(i) Kirlilik olayına karşı hazırlıklı olma ve müdahaleden sorumlu yetkili ulusal makam veya makamlar,
(ii) Ulusal operasyonel temas noktası veya noktaları
(iii) Yardım talebinde bulunma veya istenen yardımı sağlama konusunda Devlet adına hareket etme yetkisine sahip makam.
(b) Örgüt tarafından geliştirilen rehberler göz önünde bulundurularak kamu veya özel ilgili muhtelif birimler arasında kurumsal ilişkileri içeren hazırlıklı olma ve müdahale ile ilgili ulusal acil durum planı
2. Ayrıca, her bir Taraf, tek başına veya ikili veya çok taraflı işbirliği ile ve uygun olduğu ölçüde, tehlikeli ve zehirli maddelerle uğraşan sanayiiler, gemicilik sanayileri, liman yetkilileri ve diğer ilgili kurumlarla işbirliği içinde:
(a) Karşılaşılan risk ile orantılı olarak, kirlilik olayı ile mücadele için önceden konuşlandırılmış teçhizatın asgari seviyesini ve kullanım programlarını,
(b) Kirlilik olayı müdahale birimlerinin uygulamaları ve ilgili personelin eğitimi için bir programı
(c) Bir kirlilik olayına müdahale etmek için ayrıntılı planları ve iletişim imkanlarını oluşturacaktır. Bu imkanlar sürekli hazır bulundurulacaktır, ve
(d) Bir kirlilik olayına müdahale edilmesinin koordinasyonu ve eğer uygun ise gerekli kaynakların harekete geçirilmesini de sağlayacak bir mekanizma veya düzenlemeyi oluşturacaktır.
3. Her bir Taraf Devlet aşağıdakilerle ilgili mevcut bilgilerin Örgüte doğrudan veya ilgili bölgesel teşkilat veya düzenlemeler aracılığıyla iletilmesini temin edecektir;
(a) paragraf (1)(a)’da zikredilen makam ve birimlerin yerleri, iletişim bilgileri ve uygunsa sorumluluk alanları
(b) talep üzerine diğer devletlere sağlanabilecek olan kirlilik olayı ve deniz kurtarma ile ilgili bölümlerdeki kirlilik acil müdahale teçhizatı ve uzmanlığı hakkında bilgiler ve,
(c) ulusal acil durum planı
Madde 5
Kirliliğe Müdahalede uluslararası işbirliği
1. Taraflar, kapasiteleri ve ilgili kaynaklarının bulunmasına bağlı olarak bir kirlilik olayının şiddeti gerekli kılarsa, bu kirlilikten etkilenen veya etkilenebilecek olan tarafın talebi üzerine, söz konusu olaya müdahale edebilmek amacıyla işbirliği ve danışmanlık hizmeti, teknik destek ve donanım sağlamayı kabul ederler. Bu yardımın maliyetinin finansmanı işbu Protokol Ekinde belirtilen hükümlere göre olacaktır.
2. Yardım talebinde bulunan bir taraf devlet, Örgütten paragraf (1)’de zikredilen maliyetlerin geçici finans kaynaklarını tanımlamada yardımcı olmasını isteyebilir.
3. İlgili uluslararası sözleşmelere göre her bir taraf, aşağıdakileri kolaylaştırmak için gerekli yasal veya idari tedbirleri alacaktır:
(a) kirlilik olayına müdahalede kullanılan gemi, hava taşıtı ve diğer taşıma araç türlerinin veya personel, yük, malzeme ve donanım taşıması için gereken taşıtların ülkesine varışı ve kullanımı ve ayrılması, ve;
(b) altparagraf (a)’da zikredilen personel, yük, malzeme ile donanımın ülkesine gelişi, bölgesinden geçişi ve bölgesinden çıkışını hızlandırmak.
Madde 6
Araştırma ve geliştirme
1. Taraflar, doğrudan veya, uygun olduğunda, örgüt veya ilgili bölgesel teşkilatlar veya düzenlemeler aracılığıyla, kirlilik olayı gözetimi, giderilmesi, ıslahı, atılması, temizlenmesi ve diğer şekilde en aza indirgenmesi veya azaltılması ve restorasyon ile ilgili teknolojiler ve teknikler dahil olmak üzere kirlilik olayı hazırlık ve müdahale yeteneğinin geliştirilmesi ile ilgili araştırma ve geliştirme programları sonuçlarının tanıtımında ve değişiminde işbirliği yapmayı kabul etmektedirler.
2. Bu amaç için, Taraflar, Tarafların araştırma kuruluşları arasında doğrudan veya uygun olduğunda, örgüt veya ilgili bölge teşkilatları veya düzenlemeleri aracılığıyla gerekli bağlantıları kurmayı taahhüt etmektedirler.
3. Taraflar, doğrudan veya Örgüt veya ilgili bölgesel teşkilat veya düzenlemeler aracılığıyla, uygun olduğu şekilde, kirlilik olayı ile mücadele teknik ve donanımlarındaki teknolojik ilerlemeler dahil olmak üzere, ilgili konularda olağan uluslararası sempozyumlar bazında işbirliği yapmayı kabul temektedirler.
4. Taraflar, örgüt veya diğer yetkili uluslararası teşkilatlar aracılığıyla petrol kirliliği ile mücadele teknikleri ve donanımları ile ilgili standartların geliştirilmesini teşvik etmeyi kabul etmektedirler.
Madde 7
Teknik işbirliği
1. Taraflar, doğrudan veya Örgüt ve diğer uluslararası organlar aracılığıyla, uygun olduğunda kirlilik olayına hazırlıklı olma ve müdahale ile ilgili olarak teknik yardım talep eden taraflara destek sağlamak için aşağıdakileri üstleneceklerdir;
(a) personelin eğitimi
(b) ilgili teknoloji, teçhizat ve tesislerin sağlanması
(c) kirlilik olaylarına hazırlanmak ve müdahale etmek için gerekli diğer önlem ve düzenlemelerin sağlanması, ve
(d) ortak araştırma ve geliştirme programları başlatma konularında, teknik yardım isteyen Taraflara destek sağlanması.
2. Taraflar, ulusal kanun, yönetmelik ve politikalarına tabi olarak, kirlilik olayına karşı hazırlıklı olma ve müdahale ile ilgili teknoloji transferi konusunda aktif işbirliği yapmayı taahhüt ederler.
Madde 8
Hazırlıklı olma ve müdahale konusunda ikili ve çok taraflı işbirliğinin teşviki
Taraflar, kirlilik olayına karşı hazırlıklı olma ve müdahale konusunda ikili veya çok taraflı anlaşmalar sonuçlandırmaya çalışacaklardır. Bu anlaşmaların kopyaları Örgüte gönderilecektir. Örgüt bu kopyaları tarafların talepleri için hazır bulunduracaktır.
Madde 9
Diğer sözleşmeler ve uluslararası anlaşmalarla ilişki
İşbu Protokoldeki hiçbir husus, taraf devletlerin diğer sözleşme veya uluslararası anlaşmalardan doğan hak ve yükümlülüklerini değiştirecek şekilde yorumlanamaz.
Madde 10
Kurumsal Düzenlemeler
1. Taraflar, örgütün mutabakatına ve faaliyetlerin sürdürülmesi için yeterli kaynakların mevcudiyetine bağlı olarak, Örgütü aşağıdaki işlevleri ve faaliyetleri yerine getirmek üzere atamaktadırlar:
(a) Aşağıdakiler için bilgi hizmetleri
(i) Taraflarca ve diğer kaynaklarca sağlanan bilgileri almak, toplamak ve istek halinde dağıtmak
(ii) Maliyetlerin geçici finans kaynaklarının belirlenmesinde yardım sağlamak.
(b) Aşağıdakiler için eğitim ve öğretim
(i) kirlilik olayına hazırlıklı olma ve müdahale konusunda eğitimi teşvik etmek
(ii) uluslararası sempozyumların düzenlenmesini teşvik etmek, ve
(c ) Aşağıdakiler için teknik hizmetler:
(i) Araştırma ve geliştirmede işbirliği sağlamak
(ii) Ulusal ve bölgesel müdahale birimlerini kuran devletlere tavsiyede bulunmak ve
(iii) Taraflarca ve diğer kaynaklarca sağlanan bilgileri incelemek ve taraflara öneri ve bilgi sağlamak
(d) Aşağıdakiler için teknik yardım
(i) Ulusal ve bölgesel müdahale birimleri kuran devletlere teknik yardım desteği sağlamak ve
(ii) Büyük kirlilik olayı ile karşı karşıya kalan tarafların talebi halinde teknik yardım ve önerilerde bulunmak.
2. Bu maddede belirtilen faaliyetlerin yürütülmesinde Örgüt, bölgesel anlaşmalar ve sanayi düzenlemeleri ile gelişmekte olan ülkelere özel dikkat göstererek, tarafların, kirlilik olayına karşı hazırlıklı olma ve mücadele yeteneklerini tek tek veya bölgesel kuruluşlar aracılığıyla güçlendirmek için çaba gösterecektir.
3. İşbu madde hükmü, Örgüt tarafından geliştirilen ve inceleme altında tutulan bir programa göre uygulanacaktır.
Madde 11
Protokolün değerlendirilmesi
Taraflar, Protokolün etkinliğini, Örgüt içerisinde, Protokol amaçlarının ışığı altında özellikle işbirliği ve yardım konularını ele alan maddeler çerçevesinde değerlendireceklerdir.
Madde 12
Değişiklikler
1. İşbu Protokol, müteakip paragraflarda belirtilen yöntemlerden biri ile değiştirilebilir.
2. Örgüt tarafından değerlendirildikten sonra değişiklik:
(a) Protokol ile ilgili bir taraf devletçe teklif edilen bir değişiklik, Örgüte verilecek ve değerlendirilmesinden en az altı ay önce Genel Sekreter tarafından Örgütün bütün üyelerine ve bütün taraflara dağıtılacaktır,
(b) Yukarıda belirtildiği şekilde teklif edilen ve dağıtılan değişiklilik, değerlendirilmek üzere Örgütün deniz Çevresini Koruma Komitesine gönderilecektir.
(c) Protokol tarafları, örgüt üyesi olsun veya olmasın, Deniz Çevresini Koruma Komitesinin faaliyetlerine katılma hakkına sahip olacaktır.
(d) Değişiklikler sadece hazır bulunan ve oylamaya katılan Protokol taraflarının üçte iki çoğunluğu ile kabul edilecektir.
(e) Değişiklikler, (d) altparagrafına göre kabul edilmişse, Genel Sekreter tarafından kabul için bütün Protokol taraflarına bildirilecektir.
(f) (i) Protokolün bir maddesi veya ekine getirilen değişiklik, taraflarca üçte iki çoğunluğu tarafından kabul edildiği tarihte kabul edilmiş sayılacaktır
(ii) Ek’e yapılan bir değişiklik, Deniz Çevresini Koruma Komitesince kabul edildiği tarihte belirlenecek, tarafların en az üçte biri tarafından Genel Sekretere iletilmiş bir itiraz bulunmadığı taktirde, 10 aydan az olmayan bir süre sonunda kabul edilmiş olacaktır.
(g) (i) İşbu Protokolün bir maddesi veya ekine altparagraf (f) (i)’ye göre getirilen bir değişiklik, Genel Sekretere bu değişikliği kabul ettiklerine dair bildirimde bulunan taraflar bakımından Protokolün kabul edildiği tarihten altı ay sonra yürürlüğe girecektir.
(ii) Altparagraf (f) (ii) uyarınca Protokolün ekinde yapılan bir değişiklik, sürenin dolmasından önce bu değişikliğe itirazda bulunan taraflar hariç, bütün taraflar bakımından, kabul edildiği varsayılan tarihten altı ay sonra yürürlüğe girecektir. Bir taraf devlet, herhangi bir tarihte, Genel Sekretere göndereceği itirazı geri çekme ihbarı ile daha önce gönderilmiş bir itirazı geri çekebilir.
3. Konferans yoluyla yapılacak değişiklik,
(a) Bir taraf devletin talebi üzerine, tarafların en az üçte birinin mutabakatı ile Genel sekreter, Protokol değişikliklerini görüşmek üzere Protokol taraflarının katılacağı bir konferans toplayacaktır.
(b) Böyle bir konferansta hazır bulunan ve oylamaya katılan taraflarin üçte iki çoğunluğuyla kabul edilen bir değişiklik, Genel Sekreterce, kabulleri için bütün taraflara gönderilecektir.
(c) Konferans aksi yönde karar almadıkça, değişiklik paragraf (2) (f) ve (g)de belirtilen usullere göre kabul edilmiş sayılacak ve yürürlüğe girecektir.
4. Protokole bir ek ilave edilmesi şeklinde olan bir değişikliğin kabulü ve yürürlüğe konulması, Eke değişiklik getirilmesine uygulanan usule tabi olacaktır.
5. Aşağıda tanımlanan bir taraf ki taraflar bu değişikliğin uygulanmasında taraf olarak kabul edilmeyecektir. Bu muamele paragraf (2) (2) (f) (i) uyarınca kabul ihbarının verilmesi veya paragraf (2) (g) (ii) uyarınca itirazın geri çekilmesinden sonra sona erecektir.
(a) Paragraf (2) (f) (i) uyarınca bir madde veya eke getirilen değişikliği kabul etmeyen, veya
(b) paragraf (4) kapsamında Protokole bir ek veya lahika ilavesini oluşturan bir değişikliği kabul etmeyen, veya
(c) paragraf (2) (f) (ii) altında zeyile getirilen değişikliğe itirazda bulunan.
6. Genel Sekreter, işbu madde uyarınca yürürlüğe giren değişiklikleri yürürlüğe girdikleri tarih ile birlikte bütün taraflara bildirecektir.
7. İşbu madde hükümleri uyarınca yapılan bir değişikliğin kabulü, değişikliğe itiraz, veya itirazın geri çekilmesi ihbarı, yazılı olarak Genel Sekretere yapılacak ve Genel sekreter bu ihbarı ve ihbar alınış tarihini taraflara bildirecektir.
8. Protokole getirilen bir lahika sadece teknik nitelikteki hükümleri içerecektir.
Madde 13
İmza, Onay, Kabul, Tasvip ve Katılma
1. İşbu Protokol, örgüt Merkezinde 15 Mart 2000 tarihinden 14 Mart 2001 tarihine kadar imzaya açık olacak ve katılma bakımından bu tarihten sonra da açık kalmaya devam edecektir. Her devlet aşağıdaki şekilde işbu Protokole taraf olabilir:
(a) onay, kabul veya tasvibe herhangi bir rezervasyon koymaksızın imza ile, veya,
(b) onay, kabul veya tasvibe bağlı olarak imza ve müteakiben onay, kabul veya imza ile,
(c) Katılma ile
2. Onay, kabul, tasvip veya katılma işlemi bu yöndeki belgelerin Genel sekretere verilmesi ile gerçekleşecektir.
Madde 14
Birden fazla hukuk sistemi olan devletler
1. Eğer OPRC Sözleşmesine taraflardan biri, ikiden fazla ülkesel birimden meydana geliyor ise ve bu birimlerde, bu Protokolün kapsadığı konularda, farklı hukuk sistemleri uygulanıyor ise, söz konusu taraf devlet, bu protokolün imzası, onaylanması, kabulü veyahut Protokole katılım esnasında, protokolün tüm ülkesel birimlerine uygulanacağını, veyahut yalnızca, OPRC Sözleşmesinin geçerli olduğu, bir veya bazı birimlerine uygulanacağını bildirebilir, bu bildirimi de başka bir bildirim vasıtasıyla da istediği zaman değiştirebilir.
2. Söz konusu bildirimler, tevdiöre, yazılı şekilde bildirilecek, ve açık bir biçimde, protokolün uygulandığı ülkesel birim veya birimler belirtilecektir. Bildirimde değişikliğe gidilmesi durumunda, bildirim, protokolün kapsamının genişletildiği ülkesel birim veya birimleri ve kapsamın genişletilme tarihini açıkça belirtecektir.
Madde 15
Yürürlüğe girme
1. İşbu Protokol, en az on beş Devletin, Protokolü onay, kabul veya tasvibe herhangi bir çekince koymaksızın imzaladığı tarihten veya madde 13’e göre onay, kabul, tasvip veya katılma belgelerini verdiği tarihten on iki ay sonra yürürlüğe girecektir.
2. İşbu Protokol ile ilgili olarak onay, kabul, tasvip veya katılma belgesi veren devletler için yürürlüğe girme şartları karşılandıktan sonra ancak yürürlüğe giriş tarihinden önce, onay, kabul, tasvip veya katılma işlemi, işbu Protokolün yürürlüğe giriş tarihinden itibaren geçerli olacak veya belgelerin verildiği tarihten üç ay sonra, hangisi daha sonra ise, yürürlüğe girecektir.
4. İşbu Protokolün yürürlüğe girdiği tarihten sonra onay, kabul, tasvip veya katılma belgesi veren devletler için, işbu Protokol, bu belgenin verildiği tarihten üç ay sonra yürürlüğe girecektir.
5. Madde 12’ye göre, İşbu Protokol değişikliğinin kabul edildiği varsayılan tarihten sonra verilen onay, kabul, tasvip veya katılma belgesi, İşbu Protokolün değiştirilmiş haline göre uygulanacaktır.
Madde 16
Fesih
1. İşbu Protokol, herhangi bir taraf devletçe, işbu Protokolün o taraf devlet için yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, beş yıllık bir sürenin dolmasından sonraki herhangi bir tarihte feshedilebilir.
2. Fesih, Genel Sekretere yazılı bildirimde bulunarak yapılacaktır.
3. Fesih, fesih bildiriminin Genel Sekreterce alındığı tarihten on iki ay sonra veya fesih belgesinde belirtilebilecek herhangi bir daha uzun sürenin sonunda yürürlüğe girecektir.
4. OPRC Sözleşmesini fesheden bir taraf otomatik olarak Protokolü de feshetmiş olacaktır.
Madde 17
Tevdi
1. İşbu Protokol Genel Sekretere tevdi edilecektir.
2. Genel Sekreter:
(a) İşbu Protokolü imzalayan veya Protokole katılan bütün devletlere aşağıdakileri bildirecektir:
(i) her bir yeni imza veya onay, kabul, tasvip veya katılma belgesinin verilişi ve tarihlerini,
(ii) madde 14 kapsamında yapılmış herhangibir beyanı
(iii) işbu Protokolün yürürlüğe giriş tarihini ve,
(iv) işbu Protokolün fesih bildirimini ve bu bildirimin alındığı tarihi ve feshin yürürlüğe gireceği tarihi.
(b) İşbu Protokolün tasdikli asıl nüshalarını, işbu Protokolü imzalayan veya İşbu Protokole katılan bütün devletlerin hükümetlerine gönderecektir.
3. İşbu Protokol yürürlüğe girer girmez, Protokolün tasdikli asıl nüshası, Birleşmiş Milletler Şartının 102. Maddesine göre kaydedilmek ve yayımlanmak üzere Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine gönderilecektir.
Madde 18
Diller
İşbu Protokol, her bir ana dil olan Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca dillerine tek bir orijinal olarak hazırlanmıştır. Her metin eşit derecede geçerlidir.
EK
Yardım Maliyetlerinin Ödenmesi
1. (a) Tarafların, kirlilik olayları ile ilgili mücadelelerine ilişkin olarak mali düzenlemelerin tabi olduğu iki taraflı veya çok taraflı bir anlaşma, kirlilik olayından önce akdedilmedikçe, taraflar, altparagraf (i) veya altparagraf (ii)’e göre kirlilik ile ilgili çalışmalarının maliyetlerini karşılayacaklarıdır:
(i) Eğer, çalışma, diğer bir Tarafın açık talebi üzerine bir Tarafça yapılmışsa, talepte bulunan taraf, yardımcı olan tarafa, çalışma maliyetini ödeyecektir. Talepte bulunan taraf herhangi bir tarihte talebini iptal edebilir ancak bu durumda, yardımcı olan tarafın hali hazırda maruz kaldığı veya yapmakta olduğu masrafları karşılayacaktır.
(ii) Eğer çalışma, bir tarafın, kendi isteği ile yapılmışsa, bu taraf çalışma maliyetlerini kendisi karşılayacaktır.
(c) Altparagraf (a)’da belirtilen prensipler ilgili taraflar başka bir şekilde mutabık olmadıkça herhangibir münferit durumda uygulanacaktır.
2. Aksi şekilde anlaşmaya varılmadıkça, diğer bir tarafın talebi üzerine bir taraf devletçe alınan önlemlerin maliyetleri, yardım eden tarafın bu maliyetlerin mahsubu ile ilgili mevcut uygulaması ve kanununa göre adil olarak hesaplanacaktır.
3. Yardım talebinde bulunan taraf ve yardım eden taraf, uygun olduğunda, tazmin talebinin karşılanması işleminin tamamlanmasında işbirliği yapacaklardır. Bu bağlamda, mevcut yasal rejimlere gerekli itinayı göstereceklerdir. Bu şekilde tamamlanan bir işlemin, yardım işleminde maruz kalınan giderlerin tam olarak tazminine izin vermediği durumlarda, yardım talebinde bulunan taraf, yardımcı olan taraftan, tazmin edilen meblağ toplamını geçen giderlerin mahsubundan feragat etmesini veya paragraf 2’ye göre hesaplanan maliyetleri düşürmesini isteyebilir. Ayrıca, bu maliyetlerin ödenmesinin ertelenmesini de isteyebilir. Böyle bir talebin değerlendirilmesinde, yardımcı olan taraflar, gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarına gerekli itinayı göstereceklerdir.
4. İşbu Protokol hükümleri, hiçbir şekilde, kirlilik veya kirlilik tehdidi ile ilgili işlemler ile ilgili olarak ulusal ve uluslararası mevzuatın uygulanabilir şart ve kuralları uyarınca üçüncü taraflardan tazmin edeceği haklarına halel getiriyor şeklinde yorumlanmayacaktır.